Najstarsza kobieta-weteran walk o niepodległość, major Maria Mirecka-Loryś ps. “Marta” spoczęła dziś 17.08.2022 r. na warszawskich Powązkach. Nestorka podziemia narodowego i Polonii amerykańskiej zmarła 29 maja w wieku 106 lat. Uroczystości pogrzebowe miały charakter państwowy.
Na zawsze zachowam w myśli jej uśmiech, serdeczność i skromność
– napisał w liście skierowanym do uczestników mszy i uroczystości pogrzebowych prezydent RP Andrzej Duda i podziękował pani Marii Mireckiej-Loryś za wzór wytrwałości w służbie Polakom i Polsce. Dodał, że naszym wspólnym obowiązkiem jest docieranie do prawdy o losach osób walczących o naszą wolność.
Ceremonia, organizowana przez Urząd ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych oraz Instytut Pamięci Narodowej, rozpoczęła się o godz. 10:00 mszą świętą żałobną w Katedrze Polowej Wojska Polskiego. Po liturgii nastąpi przewiezienie urny na Stare Powązki, gdzie w samo południe rozpoczęła się ceremonia pogrzebowa.
Urna z prochami zmarłej została złożona w grobie rodzinnym Mireckich. Trafiła tam też urna z ziemią z pola bitwy pod Zadwórzem. Właśnie dziś przypada 102. rocznica starcia, które w historii zapisało się jako “polskie Termopile”.
Heroiczny bój polskich żołnierzy podczas wojny polsko-bolszewickiej miał bowiem dla Pani Major wyjątkowe znaczenie, czego wyrazem było wielokrotne uczestnictwo w uroczystościach upamiętniających polskie Termopile. To właśnie tam walczył jej najstarszy brat, który znalazł się w niewielkiej grupie ocalałych z oddziału liczącego kilkuset żołnierzy
– czytamy na stronie internetowej Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Polska pożegnała działaczkę podziemia niepodległościowego
Z wielką czcią i podziwem Polska żegna dziś działaczkę podziemia niepodległościowego
Chylimy czoła przed bogactwem i dorobkiem długiej 106 letniej drogi życiowej.
– napisał w liście pożegnalnym odczytanym podczas mszy żałobnej premier Mateusz Morawiecki.
Major Maria Mirecka-Loryś była legendarną postacią polskiego podziemia narodowego i Armii Krajowej w czasie II wojny światowej, komendantką różnych kobiecych formacji. Potem emigrantką i niestrudzoną działaczką polonijną, przez lata niosąca pomoc Polakom na Wschodzie, a w czasie stanu wojennego – rodakom w kraju. To z tamtych czasów, gdy z USA wyjeżdżała do ZSRR, przewożąc przez granicę zabronione w Związku Radzieckim dewocjonalia, pochodził jej przydomek „Przemytniczka Boża”.
Jej życie było świadectwem miłości do ojczyzny, Polaków. Miała zawsze w sobie wiarę, nadzieję i miłość
– mówił dziś w mówie pożegnalnej Jan Józef Kasprzyk – prezes Urzędu ds. Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Śp. Maria Mirecka-Loryś od października 1939 roku działała w strukturze konspiracyjnej podporządkowanej Stronnictwu Narodowemu. Wiosną 1940 roku została komendantką Narodowej Organizacji Wojskowej Kobiet w powiecie niżańskim, następnie komendantką NOWK Okręgu Rzeszowskiego. Pełniła również rolę kurierki Komendy Głównej Narodowej Organizacji Wojskowej, a po scaleniu NOW z Armią Krajową kierowała Wojskową Służbą Kobiet Rzeszowskiego Podokręgu AK. Od wiosny 1945 roku awansowana na Komendantkę Główną Narodowego Zjednoczenia Wojskowego Kobiet.
W grudniu 1945 roku przedostała się na Zachód. Początkowo zamieszkała we Włoszech, następnie w Wielkiej Brytanii, by ostatecznie swój los związać na wiele dziesięcioleci ze Stanami Zjednoczonymi, gdzie aktywnie włączyła się w działalność niepodległościową w organizacjach polonijnych. W latach 1964-1995 pełniła funkcję redaktor naczelnej „Głosu Polek”. W 2004 roku powróciła na stałe do Polski.
Po powrocie do Ojczyzny brała udział w licznych konferencjach i spotkaniach patriotycznych. Była częstym gościem Festiwalu Filmowego NNW. Została uhonorowana wieloma wysokimi odznaczeniami państwowymi m.in.: Krzyżem Zasługi, Krzyżem Walecznych, Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski, Krzyżem Komandorskim z Gwiazdą Orderu Odrodzenia Polski. W 2017 roku została laureatką nagrody honorowej IPN „Świadek Historii”. Oddział IPN w Rzeszowie wydał jej wspomnienia pt. „Przede wszystkim Polska. Zapiski amerykańskie z lat 1952-2010”.
W 2004 r. powróciła na stałe do Polski i zamieszkała w rodzimym domu w Racławicach, gdzie 7 lutego 2016 r. świętowała swe setne urodziny. A wkrótce, bo 18 marca, Sejm RP przyjął uchwałę w sprawie „uczczenia 100. rocznicy urodzin Marii Mireckiej-Loryś – niezłomnej bohaterki niepodległego państwa polskiego.”
Maria Mirecka-Loryś zmarła 29 maja 2022 roku w wieku 106 lat.
