Już we wtorek 1 marca nastąpi uroczyste otwarcie pierwszego w Polsce Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Muzeum powstało w dawnym areszcie śledczym w Ostrołęce. Dla zwiedzających będzie otwarte od 2 marca.
Muzeum powstało w regionie, gdzie opór społeczeństwa i działalność ugrupowań antykomunistycznych spod znaku NZW i AK – WiN przyjęły bardzo duże rozmiary. W podziemiu zaprzysiężonych w początkowym okresie było ponad 3500 żołnierzy nie licząc kolejnej liczby żołnierzy, którzy przewinęli się przez oddziały w trakcie trwających walk aż do końca 1953 r., kiedy to 11 listopada w Dudach Puszczańskich zginęli ostatni partyzanci ziemi ostrołęckiej.
Wspomnieć należy również o społeczności kurpiowskiej, która czynnie wspierała ruch niepodległościowy, a twory komunistyczne w pierwszych latach po zakończeniu II Wojny Światowej nie wychylały nosa poza miasto. Zresztą w nocy z 18 na 19 maja 1945 roku miasto Ostrołęka zostało całkowicie opanowane przez oddziały AKO mimo, iż w odległości 5 km stacjonował oddział sowiecki, który nawet nie podjął próby pomocy z obawy przed zasadzką. Ziemia ostrołęcka poniosła jednak wielkie ofiary i wielu jej żołnierzy i wspaniałych dowódców zginęło w trakcie walk, w wyniku skrytobójczych mordów bądź też wskutek wyroków sądów. Do dziś nie znamy pełnej listy poległych i pomordowanych.
W walkę o wolność Polski szczególnie byli zaangażowani: kpt. Aleksander Bednarczyk „Adam”, prezes obwodu WiN; Józef Kozłowski „Las”, komendant XVI Okręgu NZW „Orzeł”; Witold Borucki „Babinicz”, dowódca XVI Okręgu NZW „Tęcza”; Hieronim Rogiński „Róg”, dowódca oddziału NZW; Antoni Chojecki „Ślepowron”, dowódca batalionu NZW; Zygmunt Kwiatkowski „Zryw”, szef BiP AKO i wielu innych.
Chcemy pokazać ludzi, miejsca, potyczki i bitwy ale też wskazać na motywacje i ideały, by w systematyczny sposób wypełniać ciągle istniejąca lukę w zbiorowej pamięci naszego pokolenia. Wierzymy, że ostrołęckie Muzeum będzie nie tylko placówką badawczą, ale stanie się również symbolicznym miejscem pamięci o bohaterach i walkach na terenie całej II Rzeczypospolitej.
– czytamy na stronie internetowej muzeum.
W Ostrołęce od dawna podejmowane są różne inicjatywy mające na celu przywracanie i pielęgnowanie pamięci o Żołnierzach Wyklętych. Wystarczy wspomnieć odsłonięty w 2008 roku pomnik poświęcony bohaterom ziemi ostrołęckiej poległym w walce o wolną Polskę, a także: rondo im. mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki”, ulice: rtm. Witolda Pileckiego, ppłk. Łukasza Cieplińskiego „Pługa”. Imię Danuty Siedzikówny „Inki” noszą: ostrołęckie Gimnazjum nr 2 oraz 1 Ostrołęcka Drużyna Harcerek „Ignis”
Historia Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce
Po latach walki z prawdą i próbą zdeptania historii tych wspaniałych wiernych żołnierzy Rzeczypospolitej, którzy stanęli do walki na śmierć i życie o godność i honor Polski, przyszedł czas, by głośno powiedzieć kim byli. Lecz w wolnej Polsce trudno było doszukać się inicjatyw na szczeblu państwowym, które godnie uhonorowałyby tych wspaniałych synów polskiej ziemi
– czytamy na stronie MŻW.
Po ustanowieniu w 2011 roku, z inicjatywy Prezydenta Lecha Kaczyńskiego, 1 marca Narodowym Dniem Pamięci Żołnierzy Wyklętych, wciąż odczuwalny był w Polsce brak konkretnego miejsca, gdzie można byłoby wyeksponować historię tych żołnierzy i ich niezłomnej walki. Dlatego też w kręgach ostrołęckich parlamentarzystów, samorządowców, m.in., w osobie prezydenta miasta Ostrołęki oraz stowarzyszeń historycznych i organizacji społecznych zrodził się pomysł utworzenia w Ostrołęce Muzeum Żołnierzy Wyklętych.
Rada Miasta Ostrołęki w dniu 28 lutego 2013 podjęła więc uchwałę o powołaniu do życia Muzeum Żołnierzy Wyklętych. Inicjatywa spotkała się też z przychylnym przyjęciem ze strony Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego prof. Piotra Glińskiego. Dzięki jego bezpośredniemu zaangażowaniu udało się pozyskać środki niezbędne do przebudowy i modernizacji siedziby oraz realizacji otwieranej właśnie wystawy stałej.
Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce w miejscu dawnego aresztu śledczego
Muzeum powstało na terenie dawnego Aresztu Śledczego – obiektu, który posiada ponad stuletnią historię. Ostrołęka na przełomie XIX–XX w. była miastem powiatowym w guberni łomżyńskiej Cesarstwa Rosyjskiego. W owym czasie zaszły poważne zmiany w więziennictwie rosyjskim, które doprowadziły do znacznego wzrostu zapotrzebowania na miejsca więzienne. Główny Zarząd Więziennictwa Cesarstwa Rosyjskiego podjął decyzję o budowie nowego aresztu w Ostrołęce.
Zrealizowany wówczas układ architektoniczny nie uległ praktycznie żadnym zmianom do dnia dzisiejszego.
Budynek aresztu uniknął poważnych zniszczeń w czasie pierwszej wojny światowej. Remontu wymagały jednak jego pomieszczenia, pozbawione koniecznego sprzętu. W okresie okupacji hitlerowskiej więzienie przejęła administracja niemiecka. W Ostrołęce istniał także areszt gestapo przy ul. 11 Listopada oraz obóz pracy w dzielnicy Łazek. Po zakończeniu drugiej wojny światowej obiekt został podporządkowany resortowi bezpieczeństwa publicznego. Przez kilka powojennych lat w więzieniu przetrzymywano zarówno kryminalistów jak i więźniów politycznych. Wykonywane w nim były również wyroki śmierci. Na mocy Zarządzenia Ministra Sprawiedliwości z dnia 30 lipca 2012 r. Areszt Śledczy w Ostrołęce został zniesiony.
Bunt ludności oraz działalność zbrojnego podziemia antykomunistycznego w powiecie ostrołęckim były bardzo nasilone. O skali tego zjawiska może świadczyć opinia szefa Powiatowego Urzędu Bezpieczeństwa Publicznego w Ostrołęce Stefana Koca (vel Stanisława Wasilewskiego), który w jednym z raportów do przełożonych w Warszawie napisał, że Amerykanie powinni byli zrzucić bombę atomową nie na Hiroszimę, lecz na Ostrołękę.
Źródło: Muzeum Żołnierzy Wyklętych w Ostrołęce