82 lata temu – 10 lutego 1941 roku – Rosjanie dokonali pierwszej masowej deportacji Polaków z ziem wschodnich Rzeczypospolitej na Sybir. Z tej okazji w wielu miejscach w Polsce odbyły się uroczystości upamiętniające te wydarzenia. Większość z nich zorganizowały lokalne oddziały czy koła Związku Sybiraków.
To nasza patriotyczna powinność: pamiętać o tych ludziach
– powiedział w wywiadzie dla magazynu „Sybir” Kordian Borejko, Prezes Zarządu Głównego Związku Sybiraków.
Obchody upamiętniające masowe wywózki na Syberię odbyły się 10 lutego m.in.w Kielcach, Lublinie, Augustowie, Białymstoku czy Międzychodzie.
W Kielcach na Cmentarzu Starym odbyły się uroczystości upamiętniające osoby wywiezione na Syberię. Pojawili się mundurowi, poczty sztandarowe, mieszkańcy Kielc i okolic, rodziny Sybiraków. Z okazji rocznicy odbył się także online wernisaż wystawy „Syberia”, na którą zaprasza Ośrodek Myśli Patriotycznej i Obywatelskiej. Autorem pokazywanych prac jest Otton Grynkiewicz urodzony w 1931 r. w Grodnie – poeta, malarz, inżynier energetyk. 20 czerwca 1941 r. został z rodziną zesłany na Syberię do Jakowlewki w Kraju Narymskim. Obrazy można oglądać w Galerii “Za kratą” OMPiO. Pochodzą ze zbiorów Muzeum Historii Kielc.
Złożeniem kwiatów w miejscach pamięci, już z mego rana, rozpoczęły się w Augustowie Obchody 82. Rocznicy Pierwszej Deportacji Do Związku Sowieckiego. Dla upamiętnienia ofiar tych wydarzeń, Instytut Pileckiego i Związek Sybiraków – oddział w Augustowie przygotował cykl uroczystości rocznicowych pod hasłem. „Wywiezieni wbrew woli”. W ramach obchodów zapalono znicze pod pomnikiem Sybiraków Deportowanych z Ziemi Augustowskiej w dzielnicy Borki i przy tablicy na Dworcu PKP, odbyła się premiera filmu „Trzy ćwierci do śmierci”, pokazywanego także na ostatnim XIII Festiwalu NNW w Gdyni.
W Białymstoku, gdzie znajduje się Muzeum Pamięci Sybiru, w obchodach wzięli udział m.in. członkowie Związku Sybiraków Oddział Białystok a także ppłk Bogdan Topór – Prezes Zarządu Krajowego Związku Byłych Żołnierzy Polskich Sił Zbrojnych na Zachodzie Oddziału w Białymstoku oraz prof. Wojciech Śleszyński – dyrektor Muzeum Pamięci Sybiru. Złożono kwiaty i znicze przed Pomnikiem Mordu Katyńskiego, Pomnikiem-Grobem Nieznanego Sybiraka oraz Pomnikiem-Znakiem Pamięci polskiej Golgoty Wschodu. To był hołd tym, którzy na zawsze pozostali na „nieludzkiej ziemi”. Kolejne białostockie wydarzenie związane z rocznicą odbędzie się 12 lutego 2022 r. Terenowy wariant 4. Bieg Pamięci Sybiru rozpocznie się o godz. 17:00 w Lesie Solnickim (okolice ulicy Filipowicza). Wydarzenie organizowane jest przez Muzeum Pamięci Sybiru we współpracy z Fundacją Białystok Biega.
Członkowie Koła Związku Sybiraków w Międzychodzie spotkali się pod Tablicą Pamięci i Wdzięczności Sybiraków przy Kościele Niepokalanego Serca Maryi w Międzychodzie, by złożyć kwiaty i zapalić znicze pamięci.
Masowe deportacje Polaków na Sybir – historia, którą trzeba pamiętać
W nocy z 9 na 10 lutego 1940 roku rozpoczęła się pierwsza z czterech masowych deportacji Polaków na Sybir, przeprowadzona przez NKWD. Tego dnia w głąb Związku Sowieckiego wywieziono około 140 tysięcy obywateli polskich. Wielu umarło w drodze, tysiące nie wróciły do kraju.
Wśród deportowanych były głównie rodziny wojskowych, urzędników państwowych, pracowników służby leśnej i kolei ze wschodnich obszarów przedwojennej Polski.
Następne wywózki Sowieci przeprowadzili w kwietniu i na przełomie czerwca i lipca 1940 roku oraz na przełomie maja i czerwca 1941 r. Ich celem była depolonizacja Kresów Wschodnich i sowietyzacja ludności mieszkającej na terenach zagarniętych Polsce 17 września 1939 roku.
Według szacunków władz RP na emigracji, łącznie w czterech masowych deportacjach do syberyjskich łagrów trafiło około miliona osób cywilnych, choć w dokumentach sowieckich mówi się o 320 tysiącach wywiezionych.
Pierwsza masowa deportacja odbyła się w warunkach, które dla wielu okazały się wyrokiem śmierci. Temperatura dochodziła do minus 40 stopni. Na spakowanie się wywożonym enkawudziści dawali od kilkunastu do kilkudziesięciu minut, a czasem nie pozwalali niczego zabrać.
Ci, co przeżyli wywózki i pobyt na nieludzkiej ziemi, co roku uczestniczą w uroczystościach rocznicowych masowych deportacji.
Cztery masowe deportacje Polaków w latach 1940-1941 były zaplanowane i systematycznie przeprowadzone tak, aby usunąć z dawnych terenów wschodnich II Rzeczpospolitej wszystkich ludzi uznanych za „niebezpiecznych” dla Sowietów. Celem wywózek była eksterminacja elit oraz świadomej narodowo polskiej ludności, która mogłaby stawić opór władzy. „Dobrowolne przesiedlenia”, jak je nazywano, służyły rozbiciu struktury społecznej, dostarczając jednocześnie siły roboczej totalitarnemu imperium.
Źródło: Facebook