„Ci, którzy odeszli a walczyli w ukryciu, cieszą się z tego, że historia na nowo otwiera swe księgi. I te jej kartki, które były sklejone, dziś się rozklejają” – mówiła podczas Retrospektyw Festiwalu NNW w Baranowie Sandomierskim pani Anna Krępa z lokalnego Stowarzyszenia „Mały Wawel”. W czasie uroczystej gali, która odbyła się 13 grudnia w MiGOK, uhonorowano lokalnych bohaterów trzema Sygnetami Niepodległości i Drzwiami do Wolności. W ten sposób rozpoczęły się dwudniowe baranowskie Retrospektywy Festiwalu NNW.
„Cała czwórka nagrodzonych prawdopodobnie znała się i wspierała” – powiedział Romuald Rzeszutek, inicjator budowy w Mielcu największego w Polsce Pomnika Żołnierzy Wyklętych Niezłomnych, który poprowadził galę. Uhonorowani pośmiertnie zostali:
SYGNETAMI NIEPODLEGŁOŚCI
– Ppor. Tadeusz Jaworski ps. “Zerwikaptur” – żołnierz Armii Krajowej, twórca liczącego 25 osób oddziału partyzanckiego, z którym przeprowadził wiele akcji przeciw komunistom. Współpracował ściśle z żołnierzami chorążego Wojciecha Lisa „”Mściciela”. Zginął 25 listopada 1946 r. w pułapce zorganizowanej przez grupę pościgową KBW i UB.
– Ppłk. Kazimierz Tomasz Bogacz ps. „Bławat”, „Wiktor” – żołnierz Wojska Polskiego, działacz podziemia niepodległościowego w czasie II wojny w ramach Armii Krajowej oraz działacz powojennego podziemia antykomunistycznego w ramach Zrzeszenia „Wolność i Niezawisłość”.
– Karol Białek pseudonim „Wilk”, „Kruk” – Żołnierz AK a po II wojnie, nadal w konspiracji, działał w oddziale Aleksandra Rusina ps. „Rusal”, zostając jego zastępcą.
DRZWI DO WOLNOŚCI
– Edward Polek ps. „Edos” – żołnierz AK, działał w organizacji partyzanckiej zarówno w czasie II wojny światowej jak i w powstaniu antykomunistycznym. Żołnierz oddziału Tadeusza Jaworskiego ps. “Zerwikaptur”.
Dziękuję, że pamięć o moim tacie została przywrócona
– powiedział Henryk Białek odbierając nagrodę w imieniu swojego ojca. Wręczając jedno z uhonorowań reprezentujący Burmistrza Miasta pan Kazimierz Ślęzak zauważył, że trzeba pamietać o tych, którzy walczyli o to, żebyśmy mogli się spotykać w wolnej i niepodległej Polsce.
W trakcie gali wystąpił szkolny zespół Neon, który wykonał takie piosenki, jak „Biały Krzyż” czy, z okazji 40. rocznicy wydarzeń 1981 roku, „Kocham Wolność” Chłopców z placu broni. Publiczność chwilą ciszy uczciła pamięć ofiar stanu wojennego w Polsce.
Po uroczystej gali odbyła się debata dotycząca lokalnych bohaterów i przywoływania ich pamięci. Uczestniczyli w niej syn i wnuczka uhonorowanego Sygnetem Niepodległości Karola Białka ps. „Kruk” oraz Edward Rusin, syn żołnierza niezłomnego Aleksandra Rusina ps.”Rusal” .
O dziadku opowiadała mi moja babcia. Miała jego zdjęcia z partyzantki. Pokazywała i opowiadała. Niestety byłam wtedy bardzo mała, miałam 5 – 6 lat więc niewiele zapamiętałam. Potem w szkole, nikt nie opowiadał o tym, że ludzie z naszych rodzin walczyli o wolność. Dopiero jako osoba dorosła, dwa lata temu, zaczęłam się tym interesować – opowiadała wnuczka „Kruka” pani Lidia Gryglak. Niestety babcia już nie żyje i nie może mi już nic opowiedzieć. Dlatego sama teraz dążę do prawdy i staram się upamiętnić postać dziadka i innych żołnierzy wyklętych.
Inne wspomnienia miał syn „Rusala”.
W szkole z okazji 22 lipca przemawiał wojskowy. Major mówił o tym, że tu na tym terenie działały bandy. Wymienił też nazwisko mojego ojca, nazywając go bandytą. Mówili na mnie do końca szkoły „syn bandyty”. Byłem w 2-3 klasie i nie mogłem tego zrozumieć, choć mama próbowała mi to tłumaczyć- mówił.
“Chciałem podziękować wszystkim tym, którzy przywołują ludzi zapomnianych i odtrąconych. Wielu z nich już nie żyje, ale dla rodzin, dla ludności lokalnej jest bardzo ważne to, że ci bohaterowie zostali przywołani” – mówił na koniec Edward Białek. A Romuald Rzeszutek dodał – „Podkarpacie można określić dwoma słowami – semper fidelis – zawsze wierne. I zawsze pamięta”.
Retrospektywy Festiwalu NNW w Baranowie Sandomierskim potrwają do 14 grudnia. W poniedziałek widzowie mogli obejrzeć film „Położna” w reż. Marii Stachurskiej – obraz nagrodzony Złotym Opornikiem na tegorocznym NNW w Gdyni. We wtorek zaplanowano szereg atrakcji online a także warsztaty filmowe dla młodzieży i dla organizacji samorządowych. Na stronie www.festiwalnnw.pl w zakładce Retrospektywy, a także na facebookowym profilu Festiwalu udostępnione zostaną wystawy zdjęć bohaterów walki o wolność autorstwa Arkadiusza Gołębiewskiego a także zostaną pokazane filmy dokumentalne : „Ty pójdziesz do Jastrzębia” reż. Jędrzej Lipski, „Grudzień Nasz i Wasz” reż. Joanna Pieciukiewicz, „Niepodległy. Opowieść o Januszu Krupskim” reż. Paweł Nowacki, Arkadiusz Gołębiewski
Patronat Narodowy nad Festiwalem NNW, w stulecie Odzyskania Niepodległości, objął Prezydent Rzeczpospolitej Polskiej Pan Andrzej Duda.
Organizatorem Retrospektywy festiwalu w Baranowie Sandomierskim jest Stowarzyszenie Scena Kultury.
Partnerem wydarzenia są: Miasto i Gmina Baranów Sandomierski, Miejsko-Gminny Ośrodek Kultury w Baranowie Sandomierskim, Towarzystwo Historyczne Ziemi Baranowskiej „Mały Wawel”.
Projekt Dofinansowany jest przez Narodowy Instytut Wolności – Centrum Rozwoju Społeczeństwa Obywatelskiego ze środków Programu Fundusz Inicjatyw Obywatelskich NOWE FIO na lata 2021–2030